بررسی نقش آموزش های رسمی در تغییر رفتارهای زیست محیطی (مطالعه موردی: استفاده بهینه از آب)

در جهانی که فعالیت ­های نابخردانه انسان ­ها لطمات جبران ­ناپذیری به محیط­ زیست زده است، طبیعتاً طراحی رویه ­ای برای دستیابی به توسعۀ پایدار که بتوان در چارچوب آن منابع محدود و غیرقابل جایگزین را مدیریت کرد، امری لازم و اجتناب­ ناپذیر می ­باشد. حفاظت از محیط زیست و به طور خاص منابع آب، در شرایط تغییرات اقلیمی فعلی اهمیت حیاتی یافته است. این امر در ایران به دلیل محدودیت منابع آب اهمیت دو چندان دارد؛ این در حالی است که در ایران برنامه­ ها و تحقیقات مربوط به صرفه­ جویی در مصرف آب عموماً مبتنی بر نوآوری ­های تکنولوژیکی و نه مسائل رفتاری متمرکز شده است. این مقاله به بررسی وضعیت رفتارهای مربوط به حفاظت از منابع محیط زیست به خصوص منابع آب و آموزش آن در ایران می­ پردازد تا چگونگی تأثیر آموزش رسمی بر رفتارهای محیط زیستی را مورد واکاوی قرار دهد. پژوهش پیش رو در منطقه یک شهر تهران با جامعه هدف دانش ­آموزان و دانشجویان انجام پذیرفته است. این پژوهش علاوه بر برر­سی­ های کتابخانه ­ای، به تحلیل محتوای کتب درسی در مقاطع تحصیلی مختلف پرداخته است و کتب درسی را از لحاظ متن، تصاویر، نقشه­ها و نمودارها  مورد تحلیل قرار داده است. یافته ­ها نشان می ­دهد که اگرچه 95٪ از شرکت کنندگان از حفاظت از منابع آب آگاه بودند، تنها 42٪ آنها به ضرورت نیاز به حفاظت از منابع آب توجه جدی داشتند و افزایش سطح تحصیلات و آموزش منجر به بهبود رفتارهای مربوط به حفظ آب شده است. بعلاوه، آموزش حفاظت از آب در برنامه آموزش ­های رسمی از سطح پایینی برخودار است به طوریکه می ­توان گفت، آموزش در زمینه محیط زیست و به طور خاص آب و حفاظت از منابع مربوط به آن در آموزش رسمی مغفول مانده است. این امر را می ­توان در کمبود جایگاه این موضوع به ویژه در متون درسی دانست.