تحلیل محتوای کتاب‌های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی بر اساس توجه به مؤلفه‌های محیط‌زیست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه فرهنگیان اراک

2 دانشجوی کارشناسی دانشگاه فرهنگیان اراک

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی تحلیل محتوای کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از منظر توجه به مؤلفه‌های محیط‌زیست است. به همین منظور از روش تحلیل محتوای توصیفی- کیفی استفاده‌شده است و سه کتاب مطالعات اجتماعی پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی سال تحصیلی 400-99 موردبررسی قرارگرفته است. در این پژوهش از نمونه‌گیری صرف‌نظر شده و تمامی جملات، تصاویر و فعالیت‌ها و پرسش‌های کتاب بررسی‌شده است. ابزار مورداستفاده در این پژوهش شامل چک‌لیست محقق ساخته برای تحلیل محتوا بر اساس مؤلفه‌های انتخابی است. این بررسی شامل 6 مؤلفه‌ی اصلی؛ آب، خاک، هوا، جنگل، صوت و زباله و 15 مؤلفه‌ی فرعی است. نتایج بررسی نشان می‌دهد که از میان 6 مؤلفه‌ی موردبررسی، مؤلفه جنگل و آب بیشترین میزان توجه را شامل شده‌اند و کمترین میزان توجه در میان مؤلفه‌ها مربوط می‌شود به مؤلفه‌های صوت و زباله. در سه بخش موردبررسی نیز بیشترین فراوانی‌ها مربوط به بخش متن و کمترین فراوانی‌ها مربوط به بخش تصاویر است. سه‌پایه‌ی تحصیلی مطالعه شده در پرداختن به مؤلفه‌های زیست‌محیطی تفاوتی با یکدیگر نداشتند و مؤلفه‌های زیست‌محیطی را آن‌گونه که می‌بایست موردتوجه قرار نداده‌اند. از مهم‌ترین مؤلفه‌های مغفول در کتاب‌های مطالعات اجتماعی، مؤلفه‌ی صوت است که در تمامی پایه‌ها اصلاً به آن پرداخته نشده است.

کلیدواژه‌ها