بررسی برنامۀ درسی آموزش جغرافیا در ایران

سابقۀ برنامه­ریزی درسی در دنیا به بیش از یک  قرن می­رسد، اما این رشته در ایران عمری بیش از چند دهه ندارد. با این حال در همین عمر کوتاه توانسته است جایگاه و مؤثر بودن خود را در بین همۀ علوم نظری باز نماید و مهمترین نقشی که داشته است تعیین  مرز میان دانش و آموزش هر یک علوم بوده است. از جمله در رشتۀ علمی جغرافیا با همه تفاوت­ها و شباهت­هایی که با سایر علوم دارد این مرزبندی توانسته است گوشه­ای از توانایی­های ذاتی آن را آشکارتر نماید. بر اساس یافته­های تحقیق که با روش توصیفی- تحلیلی از اسناد مختلف به دست آمده است، می­توانیم آموزش جغرافیا در ایران را به قبل از دارالفنون و بعد از دارالفنون تقسیم­بندی کنیم. اما از آنجاییکه که حتی در دورۀ دارالفنون، جغرافیا به عنوان یک رشته مستقل مطرح نبوده و عمدتاً در کنار رشته­های دیگر به وسیله معلم­های دیگر مورد توجه قرار می­گرفته است، سابقۀ تولید برنامۀ درسی جغرافیا را به طور علمی می­توان به 70 سال قبل یعنی زمانی که آموزش و پرورش نوین ایران شکل گرفت نزدیک کرد. با این حال، تا حدود سال 1375 آموزش جغرافیا در ایران با تأکید بر شیوه­های توصیفی انجام می­شد تا اینکه در این سال هم­پای با شکل­گیری جریانی از برنامه­ریزی درسی به شکل علمی و مدون در نظام آموزشی، نوعی رفرم در تولید برنامه­های درسی مدون شکل گرفت و به این صورت اولین سند برنامه­ریزی درسی جغرافیا در  این سال تولید شد و از دل این برنامه درسی متناسب با دوره­های تحصیلی و پایه­های تحصیلی، برنامه­های دیگری استخراج شد و آموزش جغرافیا به عنوان یک رویکرد جدید در آموزش­های رسمی ایران شکل گرفت.